پژوهش حاضر به منظور تعیین «روایی تشخیصی نسخه پنجم مقیاس های هوشی وکسلر کودکان در دانش آموزان با ناتوانی یادگیری شهر تهران» انجام شد. روش این پژوهش که در حیطه طرح های روان سنجی است، زیرمجموعه ای از مطالعات روش شناختی است از بین جامعه آماری تحقیق که تمامی دانش آموزان مشغول به تحصیل دوره ابتدایی (کلاس های اول تا سوم) در سال تحصیلی 98-97 استان تهران بودند، تعداد 800 نفر شامل؛400 نفر دانش آموز با ناتوانی یادگیری که در مراکز دولتی و غیردولتی "آموزشی و توان بخشی مشکلات ویژه یادگیری" پرونده تشخیصی با عنوان (SLD) داشتند، با استفاده از روش هدفمند و در دسترس و 400 نفر دانش آموز معمولی، با روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری، نسخه پنجم مقیاس های هوشی وکسلر کودکان (2014) بوده است. در راستای پاسخگویی به سؤالات تحقیق، با تأکید بر روش نقاط بُرش برای بروز و عدم بروز از روش ضریب حساسیت و وضوح گرایی استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که آزمون های واژگان و اطلاعات (از مقیاس فهم کلامی)، محاسبات (از مقیاس استدلال سیال) و ظرفیت عدد مستقیم، ظرفیت عدد معکوس، ظرفیت عدد متوالی، ظرفیت تصویر و توالی عدد- حرف (از مقیاس حافظه فعال) دارای روایی تشخیصی هستند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که نسخه پنجم مقیاس های هوشی وکسلر کودکان دارای روایی تشخیصی است و می‏تواند دانش‏آموزان با ناتوانی یادگیری را از دانش آموزان هنجاری (معمولی) تشخیص دهد.

باتوجه به آمادگیهای جسمی، روانشناختی و اجتماعی کودک در دورة پیش ‏دبستانی برای پیشرفت در جنبه ‏های مختلف تحولی و گواهی پژوهش های مختلف در تأثیر مثبت آموزشهای این دوره بر مهارتهای ادراکی حرکتی و سازگاری اجتماعی کودکان دورة ابتدایی، لزوم توجه بیشتر به آموزشهای پیش ‏دبستانی از لحاظ کمی و کیفی و انجام پژوهش های مناسب در جهت سنجیدن اثرات و نیز بهبود محتوا و انجام آموزشها، مفید و لازم به نظر می‏رسد. پژوهش حاضر، یک پژوهش پس رویدادی (علّی مقایسه‏ ای) می باشد. در این پژوهش، دو گروه از دانش‏ آموزان کلاس های اول، دوم و سوم دبستان شهر کرج که در سال تحصیلی 1399-1398 مشغول به تحصیل می باشند انتخاب و ابزارهای پژوهش بر روی آنها اجرا گردید. یک گروه کسانی؛ که آموزش پیش ‏دبستانی را در مهدکودک یا آمادگی گذرانده‏ اند و گروه دوم، هیچ گونه آموزش رسمی قبل از دبستان نداشته‏اند. برای سنجش مهارتهای روانی حرکتی از آزمون لینکلن ازرتسکی و برای سنجش سازگاری از پرسشنامه رفتار سازشی استفاده شده است. بررسی فرضیه های پژوهش نشان داد که آموزش پیش دبستانی نتوانسته بود باعث تغییر معناداری در مهارتهای روانی حرکتی کودکان شود. همچنین نتایج حاکی از آن است که تجربه پیش دبستانی در سازگاری اجتماعی کودکان تفاوت معناداری ایجاد نکرده است قاعدتاً بایستی این گونه باشد که کودکان دارای تجربه پیش دبستانی از سازگاری اجتماعی بهتری برخوردار باشند اما نتایج این پژوهش چیز دیگری رانشان می دهد. شاید بتوان در تبیین این یافته به موارد زیر اشاره کرد: نوع ارتباط معلم با شاگرد از عوامل تعیین کننده سازگاری اجتماعی است بنابراین شاید کیفیت ارتباط با معلم در رشد سازگاری اجتماعی کودک تاثیر بگذارد. کیفیت ارتباط در مدرسه از جمله عوامل موثر در رشد عزت نفس کودکان است و ریشه اکثر مشکلات در نظام آموزشی است و معلم بایستی بتواند کمبودهایی را که کودک در خانه با آن مواجه شده است در مدرسه جبران کند و صرف بودن در مدارس پیش دبستانی شاید نتواند کودکان را به سمت سازگاری اجتماعی رهنمون سازد به نظر می رسد کیفیت آموزشها و اینکه کودکان در این مراکز طبق چه اصول و مبانی آموزش می بینند مهمتر باشد؛ هر چند کودکان مقداری از اوقات روزانه را در مدارس می گذرانند اما کیفیت ارتباط با والدین و جو عاطفی حاکم بر خانواده نیز در رشد اجتماعی کودکان تاثیر زیادی می گذارد. نتایج این پژوهش نشان داد که بین دختران و پسران آموزش دیده در مهارتهای روانی حرکتی تفاوت معنی داری وجود ندارد در حالی که بین دختران و پسران آموزش ندیده در مهارتهای روانی حرکتی تفاوت معنی دار وجود دارد. و بین دختران و پسران آموزش دیده در سازگاری اجتماعی تفاوت معناداری مشاهده نشد. ممکن است علاوه بر تجربه پیش دبستانی عواملی از قبیل جو عاطفی حاکم بر مدرسه و خانواده، الگوسازی کودک، نوع ارتباط با معلم در رشد اجتماعی وی تاثیر بگذارد؛ همچنین؛ تفاوت معنی دار در سازگاری اجتماعی دختران و پسران آموزش ندیده تایید شد.

مقدمه: این پژوهش با هدف مقایسه برخی ویژگی های مهارت حل مساله اجتماعی در دانش آموزان دارای ناتوانی یادگیری و دانش آموزان عادی دبستانی شهر تهران انجام شده است. مواد و روش کار: 60 دانش آموز (30 نفر در هر گروه) از پایه های سوم، چهارم و پنجم دبستان شهر تهران بررسی شدند. گروه مبتلا به ناتوانی یادگیری به روش نمونه گیری در دسترس و گروه عادی به روش تصادفی خوشه ای انتخاب و از نظر متغیرهای سن، جنس، پایه تحصیلی و بهره هوشی همتا سازی شدند. داده ها به کمک مصاحبه با آموزگار، پرونده دبستان یا درمانگاه، آزمون ماتریس های پیش رونده ریون کودکان و آزمون موقعیت های مبهم اجتماعی به صورت مصاحبه انفرادی به دست آمد. داده ها به کمک آزمون های آماری t مستقل و خی دو تحلیل شدند.یافته ها: دو گروه در هدف حل مساله، احساس ناخوشایند نسبت به همسال و ادراک خودکار آمدی در اثبات قدرت و توانمندی با یکدیگر تفاوت آماری معنی دار داشتند. نتیجه گیری: کودکان دارای ناتوانی یادگیری در موقعیت های حل مساله اجتماعی، هدف های اجتماع گرایانه که مهم ترین آن ها حل مساله می باشد را دنبال نمی کنند و هدف های اجتماعی و ادراک خودکار آمدی آن ها در راستای پاسخ های رفتاری کناره گیری یا پرخاشگری است.

هدف از این پژوهش برآورد میزان شیوع ناتوانی های یادگیری در دانش آموزان ابتدایی کشور بود. با توجه به اینکه چندین پژوهش با حجم نمونه بزرگ در کشور انجام گرفته بود، تحقیق حاضر قصد داشته است تا با استفاده از روش فراتحلیل نرخ شیوع ناتوانی های یادگیری را از مطالعات انجام شده برآورد کند. به این منظور با استفاده از بانک اطلاعاتی اسناد و مدارک علمی ایران و نیز فصلنامه ها و مجلات علمی - پژوهشی یا ترویجی هفت مطالعه شناسایی گردید که دسترسی به تعدادی از این مطالعات به علت جابجایی در مرکز منتشر کننده پژوهشهای مذکور در زمان انجام مطالعه حاضر میسر نشد. چهار مطالعه با حجم نمونه بزرگ بدست آمد که در فراتحلیل حاضر مورد استفاده قرار گرفته اند. از طرف دیگر نرخ شیوع با استفاده از اطلاعات بدست آمده از مراکز ناتوانی های یادگیری در سطح کشور نیز محاسبه گردید. به طور کلی نرخ شیوع ناتوانی های یادگیری با توجه به فراتحلیل حاضر و نیز تحلیل حساسیت عبارت بودند از: شیوع کلی 8.81 درصد در هر دو جنس در چهار مطالعه بدون تحلیل حساسیت، شیوع در خلال تحلیل حساسیت و پس از حذف مطالعه کردستان 6.02 درصد، شیوع در پسران 6 درصد و شیوع در دختران 4.56 درصد. برآوردهای نرخ شیوع حاصل از آمار مراکز ناتوانی های یادگیری برای شیوع ناتوانی های یادگیری در سال های 80-81 و 81-82 که توسط پژوهشگر مطالعه حاضر محاسبه و به دست آمده است به ترتیب 3.19 و 3.7 درصد بوده است. در تحلیل نهایی با احتساب نرخ شیوع بدست آمده از مراکز ناتوانی های یادگیری در فراتحلیل حاضر نرخ شیوع کلی 4.58 درصدی برای ناتوانی های یادگیری در دانش آموزان ابتدایی کشور بدست آمد. از طرف دیگر نتایج فراتحلیل حاضر نشان داد که پسران 1.1 تا 2.2 درصد بیش از دختران به ناتوانی های یادگیری مبتلا می شوند. با توجه به اینکه نرخ شیوع در استانهای کردستان و اردبیل بر اساس مطالعات انجام شده بالاتر از مطالعات تهران و رشت بوده است، احتمال نقش عامل دوزبانگی در ارزیابی های تشخیصی برای وجود ناتوانی های یادگیری می رود.

زمینه و هدف: یکی از تبیین های اساسی و جدید در درمان ناتوانی های یادگیری خاص، مدل کنش های اجرایی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش کنش های اجرایی (انتقال، بازداری، بروز رسانی، عملکرد پیوسته و برنامه ریزی- سازمان دهی) در پیش بینی عملکرد یادگیری دانش آموزان با ناتوانی یادگیری خاص بود.روش: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان مقطع ابتدایی پایه اول تا ششم مبتلابه ناتوانی یادگیری شهر مشهد در سال تحصیلی 95-96 بودند. تعداد 116 دانش آموز از جامعه مذکور با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای اندازه گیری مورد استفاده در این پژوهش شامل آزمون ویسکانسین (هیتون و همکاران، 1993)، تکلیف پیچیده استروپ (استروپ، 1935)، آزمون برج لندن (شالیس، 1982)، آزمون حافظه فعال (وکسلر، 2003) و آزمون عملکرد پیوسته (رزولد و همکاران، 1956). برای بررسی توان پیش بینی عملکرد تحصیلی از طریق متغیرهای کنش های اجرایی از مدل ساختاری لیزرل استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد مدل با داده های پژوهش، پرازش مناسبی دارد. نتایج تحلیل ساختاری نیز نشان داد که از میان کنش های اجرایی، متغیر بازداری پاسخ و حافظه فعال سهم بیشتری در پیش بینی عملکرد تحصیلی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری در حوزه های خواندن، نوشتن و ریاضی دارند (p£0.01).نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر، کنش های اجرایی بازداری پاسخ، حافظه فعال و انعطاف پذیری ذهنی به عنوان فعالیت های شناختی مورد نیاز در یادگیری خواندن، نوشتن و ریاضیات ضروری هستند که باید در برنامه های آموزشی و توان بخشی این دانش آموزان مورد توجه قرار گیرد.

هدف این مطالعه بررسی کارآمدی مراکز ناتوانی های یادگیری استان اردبیل در بهبود علایم اختلال یادگیری دانش آموزان و شناسایی نقاط ضعف و قوت این مراکز می باشد. جامعه آماری مطالعه حاضر شامل کلیه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری مراجعه کننده به مراکز مشکلات ویژه یادگیری در استان اردبیل در سال تحصیلی 90- 89 می باشند. نمونه مطالعه شامل 248 نفر از دانش آموزان دارای اختلال یادگیری بودند که به شیوه نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. همچنین کلیه کارشناسان مربوطه (25 نفر)، معلمان (100 نفر)، و اولیاء این دانش آموزان (124 نفر) نیز جهت نظرسنجی انتخاب شدند. در قالب روش آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل از آزمون های خواندن، املاء و ریاضی، مصاحبه نیمه ساختمند و پرسشنامه محقق ساخته جهت جمع آوری داده ها استفاده شد. یافته های توصیفی نشان داد که از نظر اولیاء و مربیان نقاط قوت این مراکز بیشتر از نقاط ضعف آنها می باشد. نتایج تحلیل کوواریانس دوعاملی (ANCOVA) نشان داد که بین دو گروه دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری آموزش دیده در مراکز LD و آموزش ندیده از نظر توانایی خواندن، توانایی ریاضی و توانایی نوشتن و معدل نمرات نیمسال تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد (P<0.01). اما بین دو جنس و در تعامل با گروه تفاوت معنی داری بدست نیامد. این مطالعه نشان داد که برگزاری کلاس های آموزشی مراکز ویژه ناتوانی های یادگیری موجب بهبود علایم و پیشرفت درسی دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری می گردد.